Thiếu tầm nhìn dài hạn: Sai lầm chiến lược của Doanh nghiệp

Thiếu tầm nhìn dài hạn: Sai lầm chí mạng của Doanh nghiệp

Trong kinh doanh, tầm nhìn dài hạn đóng vai trò như kim chỉ nam dẫn dắt doanh nghiệp đi đến thành công. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam lại bỏ qua yếu tố quan trọng này, dẫn đến việc mất phương hướng và thất bại trong cuộc cạnh tranh khốc liệt. Như một chiếc xe không có đích đến, việc thiếu tầm nhìn dài hạn dễ khiến doanh nghiệp lạc lối giữa sự thay đổi không ngừng của thị trường.

Trong quá trình tư vấn và huấn luyện chiến lược cho các doanh nghiệp Việt Nam, chuyên gia Đặng Thanh Vân đã đúc rút được hơn 50 sai lầm nghiêm trọng đối với doanh nghiệp. Chuỗi bài này sẽ lần lượt chia sẻ các sai lầm nhằm cảnh báo tới Doanh nghiệp hiện tại và tương lai gần.

1. Mất lợi thế cạnh tranh

Một trong những hệ quả dễ thấy nhất của việc thiếu tầm nhìn dài hạn là doanh nghiệp mất đi lợi thế cạnh tranh. Khi không có một định hướng rõ ràng cho tương lai, doanh nghiệp sẽ khó lòng duy trì được sự khác biệt so với các đối thủ. Các đối thủ cạnh tranh nhanh chóng nhận ra điểm yếu này và chiếm lĩnh thị phần, thậm chí có thể làm sụp đổ cả một ngành công nghiệp.

Ví dụ điển hình là Kodak, một trong những công ty từng dẫn đầu trong lĩnh vực nhiếp ảnh. Kodak là cái tên tiên phong trong ngành công nghiệp phim ảnh nhưng lại thiếu tầm nhìn dài hạn khi không đầu tư đủ vào công nghệ kỹ thuật số – xu hướng rõ ràng của tương lai. Dù chính Kodak đã phát minh ra máy ảnh kỹ thuật số vào những năm 1970, nhưng ban lãnh đạo lại không dám từ bỏ nguồn lợi khổng lồ từ việc bán phim chụp ảnh, dẫn đến việc bỏ lỡ cơ hội chiếm lĩnh thị trường kỹ thuật số. Cuối cùng, các đối thủ như Canon, Sony, và sau đó là các dòng smartphone với khả năng chụp ảnh tích hợp đã vượt qua Kodak. Hậu quả là, Kodak nộp đơn xin phá sản vào năm 2012 sau hơn một thế kỷ tồn tại.

Kodak: Ông vua một thời của ngành nhiếp ảnh chật vật mưu sinh vì chậm đổi mới. Những chiếc máy ảnh cùng những cuộn phim của Kodak được nhiều người đánh giá cao cả về chất lượng lẫn giá cả, đem lại cho công ty vị thế ông hoàng trong suốt một thời gian dài. Tuy nhiên, việc chậm chạp thay đổi so với thị hiếu khách hàng cùng sự lên ngôi của những chiếc điện thoại thông minh đã đặt dấu chấm hết cho Kodak.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt DN vừa và nhỏ, đây cũng là sai lầm phổ biến và thường gặp nhất.

2. Thiếu khả năng thích ứng với xu hướng mới

Thiếu tầm nhìn dài hạn không chỉ làm mất đi lợi thế cạnh tranh, mà còn làm giảm khả năng thích ứng với các xu hướng mới. Khi không nhìn xa hơn hiện tại, doanh nghiệp dễ dàng bỏ qua những cơ hội quan trọng và không kịp thời thay đổi chiến lược khi thị trường biến động.

Một ví dụ khác minh chứng cho điều này là Nokia, từng là người khổng lồ trong ngành công nghiệp di động. Vào đầu những năm 2000, Nokia dẫn đầu thị trường điện thoại di động và gần như không có đối thủ. Tuy nhiên, khi xu hướng smartphone bắt đầu nở rộ với sự ra mắt của iPhone (2007) và sau đó là các dòng điện thoại sử dụng hệ điều hành Android, Nokia lại không nhận ra tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang smartphone. Công ty vẫn kiên trì với hệ điều hành Symbian đã lỗi thời, trong khi thị trường đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các hệ điều hành linh hoạt hơn như iOS và Android. Cuối cùng, Nokia mất dần vị thế và phải bán mảng di động cho Microsoft vào năm 2014.

Nokia: Sai lầm tai hại nhất của một công ty lớn. CEO của Nokia: “Chúng tôi không làm gì sai cả, nhưng bằng cách nào đó, chúng tôi đã thất bại”. Oliver Starr, một chuyên gia tư vấn chiến lược đã chia sẻ câu chuyện thực tế như sau:

Tôi đã từng viết một bài báo về thiết bị di động cho tạp chí TechCrunch (MobileCrunch.com) vào thời điểm Nokia sụp đổ. Ngày iPhone ra mắt tôi đã tham gia vào một cuộc họp báo của Nokia giới thiệu máy tính bảng N900 Internet Tablet – Một sản phẩm mang tính thay đổi cuộc chơi nhưng đã lỗi thời.

Tôi đã hỏi phó giám đốc kiêm EVP lúc bấy giờ của bộ phận phát triển kinh doanh của công ty, Anssi Van Joki là họ sẽ đối phó như thế nào với iPhone.

Ông ấy đã trả lời: “Khi nào iPhone bán được 100 triệu đô-la doanh thu thì cậu hẵng hỏi tôi”.

Tôi đã định hỏi ông ấy – nhưng ông ấy đã biến mất khi iPhone đã đạt đến cột mốc đó chỉ trong một thời gian rất ngắn. Đối với bản thân thì khi ông ấy trả lời câu hỏi như thế thì tôi bắt đầu mua cổ phiếu của Apple – Tôi đã biết Nokia đang chết dần chết mòn ngay cả khi họ chưa biết điều đó.

3. Giảm động lực nội bộ

Thiếu tầm nhìn dài hạn cũng ảnh hưởng lớn đến tinh thần và động lực của đội ngũ nhân viên và lãnh đạo. Khi không có một mục tiêu rõ ràng cho tương lai, các nhân viên có xu hướng mất đi cảm hứng làm việc, không biết mình đang phấn đấu vì điều gì. Điều này dẫn đến sự sa sút trong hiệu suất làm việc và ảnh hưởng tiêu cực đến văn hóa doanh nghiệp.

Nhân viên và lãnh đạo cần có tầm nhìn chung để có thể cùng nhau hướng đến một đích đến dài hạn. Việc không xây dựng được tầm nhìn rõ ràng sẽ tạo ra sự bất định và thiếu động lực trong tổ chức. Hệ quả là, những nhân viên tài năng dễ dàng rời bỏ doanh nghiệp để tìm kiếm môi trường làm việc ổn định hơn, nơi có một tương lai được định hình rõ ràng.

Tác động của việc thiếu tầm nhìn dài hạn đến động lực nội bộ có thể thấy rõ qua trường hợp của Yahoo. Trong những năm 2000, Yahoo từng là một trong những công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, do không có một chiến lược dài hạn rõ ràng và các mục tiêu nhất quán, Yahoo đã gặp nhiều khó khăn trong việc định hình hướng phát triển. Các nhà lãnh đạo của Yahoo liên tục thay đổi chiến lược, từ việc muốn trở thành một công cụ tìm kiếm cạnh tranh với Google đến việc chuyển sang cung cấp nội dung giải trí, nhưng không định hướng rõ ràng mục tiêu dài hạn cho công ty. Điều này làm giảm sự đoàn kết và động lực của nhân viên, khiến họ không biết rõ định hướng công ty là gì và phải làm gì để đạt được mục tiêu.

Thiếu “Tinh thần người sáng lập” là nguyên nhân sự sụp đổ của Yahoo.

Sự lãnh đạo khôn ngoan, quyết đoán đã giúp nhiều công ty công nghệ gặp khó khăn đảo ngược được suy thoái. Có thể lấy ví dụ như Steve Jobs của hãng Apple, Satya Nadella của Microsoft và Eric Schmidt của Google. Tuy nhiên, Yahoo lại không thể tuyển được một giám đốc điều hành đủ năng lực để dẫn dắt tập đoàn này.

Ông Semel được cho là giám đốc điều hành công nghệ tệ nhất, bà Carol Bartz “tai tiếng” với những cơn giận khó kiểm soát, ông Scott Thompson thì từ chức giữa những cáo buộc gian dối sơ yếu lí lịch.

Trong khi đó, ông Jerry Yang – đồng sáng lập Yahoo lại rời khỏi tập đoàn năm 2012 để “theo đuổi những quan tâm bên ngoài Yahoo”. Sự từ chức này khiến Yahoo mất đi động lực phát triển, thiếu sự lãnh đạo sáng suốt và tầm nhìn của những người sáng lập.

Cũng vào năm này, bà Marissa Mayer được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành của Yahoo. Nhưng với hàng triệu đô la rót vào Yahoo từ cổ phần của tập đoàn này tại Alibaba, bà Mayer vẫn không thể đưa Yahoo hướng tới một tương lai thịnh vượng.

Kết quả là, nhiều nhân viên tài năng rời bỏ công ty, trong khi tinh thần làm việc của những người ở lại cũng bị suy giảm. Việc không có một tầm nhìn dài hạn nhất quán và rõ ràng đã khiến Yahoo dần mất đi vị thế trên thị trường công nghệ, dẫn đến việc bị mua lại bởi Verizon vào năm 2017.

Kết luận

Thiếu tầm nhìn dài hạn không chỉ là một sai lầm chiến lược mà còn là yếu tố quyết định sự sống còn của doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt. Những doanh nghiệp không biết nhìn xa và chuẩn bị cho tương lai sẽ dần mất lợi thế cạnh tranh, khả năng thích ứng với xu hướng mới và làm giảm động lực nội bộ.

“Doanh nghiệp phải nhìn xa hơn những gì trước mắt, bởi thị trường luôn thay đổi, chỉ có sự chuẩn bị mới giúp chúng ta tồn tại lâu dài.”. Chuyên gia chiến lược Đặng Thanh Vân 

Kodak và Nokia là hai bài học đắt giá về việc thiếu tầm nhìn dài hạn, cho thấy rằng dù từng dẫn đầu thị trường, nếu không có chiến lược chuẩn bị cho tương lai, doanh nghiệp sẽ dễ dàng bị đánh bại bởi những đối thủ nhạy bén hơn. Vậy nên, để thành công trong dài hạn, mỗi doanh nghiệp cần xây dựng một tầm nhìn chiến lược rõ ràng, linh hoạt và phù hợp với sự biến đổi không ngừng của thị trường.

Khóa huấn luyện B4S: Chiến lược Thương hiệu – Đột phá Kinh doanh là chương trình huấn luyện cầm tay chỉ việc, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp Vừa và nhỏ. Đây là Chương trình huấn luyện theo nhóm nhỏ dành cho các Doanh nghiệp KHÔNG ĐỦ NGÂN SÁCH TƯ VẤN nhưng vẫn mong muốn được chuyên gia trực tiếp CỐ VẤN, HUẤN LUYỆN CHUYÊN SÂU để giải quyết bài toán thực tế của Doanh nghiệp.